Kei te wātea ināianei te Ārahitanga Aromatawai me te Tuku Pūrongo; te ārahitanga, ngā kupu whakaahua kokenga, me ngā tūtohu whakamahere

5 Haratua, 2025

E wātea ana ināianei i Tāhūrangi ngā aratohu hou mō te tuku pūrongo ki ngā mātua me ngā whānau mō ngā kokenga, ngā paetae me te angitu o ngā ākonga. Kei te āta hāngai te ārahitanga ki te wāhanga ako o te Reo Ingarihi me te wāhanga ako Te Reo Rangatira kua whakahoutia mō ngā tau 0-6, ki te wāhanga ako Pāngarau me te tauanga (reo Ingarihi) me te wāhanga ako Pāngarau mō ngā tau 0-8.

Kei roto:

he kuputohu mō te aromatawai mō te toenga o te 2025
ētahi kupu whakamārama mō tēnei wā mā ngā kaiako ka whakahāngai i ngā kokenga ākonga ki te NZ Curriculum kua whakahoutia me te Marautanga.
ētahi tūtohi whakamahere e whakaatu ana i te whakahāngaitanga o ngā kitenga o e-asTTle me Te Waharoa Ararau (TWA) ki ngā maurautanga kua whakahoutia me ngā kawatau ā-taumata tau.
he mōhiohio mō ngā utauta aromatawai arowhānui mō te 2025
he tauākī nā Te Tāhuhu o te Mātauranga ka taea te whakamahi e ngā kura hei tuku pūrongo ki ngā mātua me ngā whānau, e whakamahuki ana i te whakawhitinga i tētahi marautanga ki tētahi anō, me tōna pānga pea ki ngā kokenga ākonga.

Ngā Aratohu Aromatawai

Ko te arotahi i tēnei tau ko te whakawhanaketanga tonutanga me te tāmautanga tonutanga o ngā mahi aromatawai me te tuku pūrongo e kounga ana i roto i ngā kura. Mā ngā ritenga aromatawai papai e āta kitea ana te tōtika o tā ngā kaiako aroturuki, urupare, me te tuku pūrongo mō ngā mōhiohio kokenga me ngā paetae ākonga mā ngā ara pono me te ōrite.

Kia rua i te iti rawa ngā tukunga pūrongo i te tau o ngā kura ki ngā ākonga, ō rātou mātua, me ō rātou whānau ki te reo kai parāoa mō ngā kokenga me ngā paetae a te ākonga i ngā wāhanga ako katoa o te marautanga, i te reo matatini me te pāngarau anō hoki.

Kāore anō aua whakaritenga kia hurihia, engari me tuku pūrongo rawa ngā kura ināianei mō te kokenga ki ngā wāhanga ako hou o Te Reo Ingarihi Tau 0-6 me te Pāngarau me te tauanga Tau 0-8 (NZ Curriculum). Kei te wāhanga o raro nei he aratohu mō ēnei. Mō ērā atu wāhanga ako katoa, tae atu ki te Reo Ingarihi Tau 7-13 me te pāngarau me te tauanga Tau 9-13, me haere tonu tā ngā kura tuku pūrongo ki te New Zealand Curriculum 2007. Mo ērā wāhanga ako e akona ana mā te reo Māori, me haere tonu tā rātou tuku pūrongo ki Te Marautanga o Aotearoa (2008).

Ārahitanga mō te New Zealand Curriculum me Te Marautanga o Aotearoa.

Ngā Kupu Whakaahua Kokenga Mō Tēnei Wā

Kei te whakarato mātou i te huinga o ngā kupu whakaahua mā ngā kaiako hei tautoko i te ōritenga o te tuku pūrongo ki ngā mātua me ngā whānau puta noa i ngā kura katoa. Kua hoahoatia nei ki te hāpai i tā ngā kaiako whakatau kokenga ākonga ki ngā kawatau marautanga hou. Mā ēnei e ōrite, e mārama hoki te reo o ngā kaiako ina tuku pūrongo ki ngā mātua me ngā whānau. Ā tōna wā ka whakatairitea aua kupu whakaahua ki tētahi huinga o ngā whakahokinga kōrero hei whakaatu ki ngā mātua i ngā kokenga me ngā paetae a tēnā tamaiti, a tēnā tamaiti e pā ana ki ngā kawatau marautanga i ngā pūrongo e rua i te tau.

Kāore he herenga ki te whakamahi i aua kupu whakaahua i te 2025, engari ka āhei ngā kura kia pērā ki te kōwhiri rātou.

Kei te tono whakahokinga kupu mātou mō ngā kupu whakaahua hukihuki, kia taea ai te whakawhanake tonu atu whai muri i ngā whakahokinga kōrero mai i te rāngai.

Me tuku ngā whakahokinga kōrero mō ngā kupu whakaahua ki [email protected], i mua i te 30 o Pipiri 2025.

Te tuku pūrongo ki ngā mātua me ngā whānau - he ārahitanga mō te New Zealand Curriculum

Ngā Kupu Whakaahua e Whā	Ngā taipitopito
Ka hiahia tautoko	Mō te taha ki ngā ākonga; Kāore i te tutuki ngā kawatau o tō rātou taumata tau, ā, ka hiahia tautoko hei āwhina i tā rātou whakawhanake i te rawaka o ngā mōhiotanga me ngā pūkenga (pērā e whakaahuatia ana i te raupapa whakaako ā-tau). Ka taea ngā tūmahi te whakaoti me te nui o te ārahitanga me te āwhina. Ka hiahiatia ngā ritenga akomanga kua āta whakaritea, ngā urupare kua āta tāreia, te tautoko ako tāpiri rānei.
Te koke whakamua	Mō te taha ki ngā ākonga; Kei te koke whakamua ki ngā kawatau marautanga mō tō rātou taumata tau. Ka taea ngā tūmahi te whakaoti mā te ārahitanga me te āwhina. Ka hiahia tautoko kua āta tāreia hei whakapiki i te tere o ngā kokenga me ngā paetae ki te whakawhanake i te rawaka o ngā mōhiotanga me ngā pūkenga (pērā e whakaahuatia ana i te raupapa whakaako ā-tau).
Kaiaka	Mō te taha ki ngā ākonga; Kei te tutuki ngā kawatau marautanga mō te taumata tau. He pūmau te whakaoti tūmahi i runga i te tōtika me te tūhake, me te whakaatu kei te whakawhanake tonu i te rawaka o ngā mōhiotanga me ngā pūkenga (pērā e whakaahuatia ana i te raupapa whakaako ā-tau). Kei te tutuki i a rātou ngā kokenga e tūmanakohia ana e ea ai ngā putanga koke o te wāhanga. Me whiwhi wheako ako urupare haere tonu e rētō ake ai te torotoro i te marautanga.
Kua hipa	Mō te taha ki ngā ākonga; Kei te hipa ngā kawatau marautanga mō te taumata tau. He pūmau te whakaatu i te māramatanga hōhonu ki ngā ariā, mōhiotanga me ngā pūkenga mō tō rātou taumata tau. Arā, ka taea te whakawhitiwhiti i runga i te mārama ō rātou whakaaro, me te tuku i ō rātou mōhiotanga ki te whānuitanga o ngā tūāhuatanga. Kei te hiahia mahi ako, mahi whakarei hoki kua whakawhānuitia puta noa i te hōkai me te hōhonutanga o te marautanga

Te tuku pūrongo ki ngā mātua me ngā whānau - he ārahitanga mō te Marautanga o Aotearoa

Ngā Kupu Whakaahua e Whā	Ngā taipitopito
Me hāpai i te ako	Mō te taha ki te mokopuna; E hiahiatia ana te tautoko kua āta tāreia kia tutuki ai ngā kawatau marautanga mō tōna taumata tau. Ka taea ngā tūmahi te whakaoti me te nui o te ārahitanga me te āwhina. E hiahiatia ana he tautoko kua āta tāreia ā-ritenga, ā-rauemi hoki i te akomanga, ā, kei roto pea i tērā te whai wāhi atu ki te tautoko ako kua āta tāreia.
Kua koke whakamua	Mō te taha ki te mokopuna; Kei te koke whakamua ki ngā kawatau marautanga mō te taumata tau whai ake. Ka taea ngā tūmahi te whakaoti mā te ārahitanga me te āwhina. Kei te koke whakamua, heoi e tūtohua ana he tautoko hāngai tonu kua āta tāreia ki te whakapiki i te tere o ngā kokenga me ngā paetae e whakaahuatia ana i ngā kawatau kokenga me ngā paetae mō te wāhanga ako e hāngai ana.
Kua tutuki	Mō te taha ki te mokopuna; Kei te tutuki ngā kawatau marautanga mō te taumata tau. He pūmau te whakaoti tūmahi i runga i te tōtika me te tūhake. Kei te taumata te tere ngā kokenga me ngā paetae i ngā wāhanga ako kua tautuhia.
Kua hipa rawa	Mō te taha ki te mokopuna; Kei te hipa ngā kawatau marautanga mō te taumata tau. He pūmau te whakaoti tūmahi i tua atu i ngā kawatau mō tōna taumata tau. Kei tua atu ngā kokenga me ngā paetae i tērā ka tūmanakohia mō tōna taumata tau. Me whiwhi mahi tāpiri te mokopuna e werohia ai te hinengaro.

Ngā Tūtohi Whakamahere

E whakaatu ana ngā tūtohi whakamahere, ngā 'tūtohi ka taea te rapu' rānei, i te hāngaitanga o ngā otinga i e-asTTle me Te Waharoa Ararau (TWA) ki ngā wāhanga ako hou, kia taea ai e te kaiako te aromātai kokenga ki te wāhanga hou o te marautanga me ngā taumata tau. Tirohia ki raro nei he tauira o ngā otinga whakamahere mai i e-asTTle.

He tauira o ngā tūtohi whakamahere:

assessment diagram for maths and pāngarau

He wāhi tēnei mahi o te whānuitanga o ngā mahi aromatawai e mahia ana i tēnei wā e Te Tāhuhu o te Mātauranga, tērā ka arotahi ki te whakarite ka whai urunga ngā kaiako ki ngā utauta me te tautoko e pono ana. Ko te whakaurunga o ngā Hihira Weteoro mā ngā ākonga kei ngā tau tuatahi o te kura te mea tuatahi o ēnei utauta hou.

I taua wā anō, kei te wāhanga tuatahi te whakawhanaketanga o tētahi utauta mō te aromatawai hei whakarato ki ngā kura. I kitea e tētahi arotake i nā noa nei he kōpiritanga ā-taha hangarau ō te e-asTTle, ā, kāore ana kiko e hāngai ana ki ngā kawatau marautanga o tēnei wā. Nō konei i whakaaro ai kua kore e tika te haumi atu anō ki e-asTTle, me te aha kei te rapua kētia e Te Tāhuhu o te Matauranga he utauta hou hei whakatutuki i ngā hiahia aromatawai i ngā kokenga ākonga ki ngā marautanga kua whakahoutia, ka mutu, kei te whakaaroarohia ngā kaiwhakarato tērā pea ka taea e rātou te hanga te utauta reorua mō ngā tau 3-0. Pānuitia he kōrero anō mō aua whakawhanaketanga i tēnei rongo kōrero Tāhūrangi.

Ko te matapae, ka reri te utauta hou hei whakamahinga ā te 2026, ka wātea hoki he whakangungu me te tautoko hei āwhina kaiako ki te tīmata ki te whakamahi ā te Kaupeka 4, 2025. Ā tōna wā ka whakakapia a e-asTTle e te utauta hou.

Ngā utauta aromatawai arowhānui mō te 2025

Kāore he herenga ki te whakamahi i ētahi utauta i tēnei tau.

Heoi, mā te whakamahi i ngā utauta pēnei i e-asTTle, Te Waharoa Ararau, ngā PAT, JAM me DIBELS, me ngā hihira weteoro hou e tautoko i ngā ākonga – i te taha o ā rātou atu mahi aromatawai – ki te tuku pūrongo tika e mārama ai ngā mātua ki ngā kokenga o ā rātou ākonga me ngā mahi whai ake.

Me haere tonu te aroturuki kokenga mō te pānui, te tuhituhi me te pāngarau mō ngā ākonga i ngā tau 3-8, kia taea ai ngā tukunga pūrongo e rua i te tau i te iti rawa ki ngā mātua.

I tēnei tau, kāore e panoni ngā kiko me te tikanga hoatu piro i roto i e-asTTle me ngā pūrongo ka waihangatia e e-asTTle. E whakaatu ana ngā tūtohi whakamahere i te whakahāngaitanga puta noa i ngā taumata-iti me ngā piro tauine o nāianei, ngā tūārere kua whakahoutia, me ngā kawatau ā-tau kura o te New Zealand Curriculum (2024) me Te Marautanga o Aotearoa.

Me whakamahi aua tūtohi e ngā kaiako ki te aromatawai, ki te hanga whakataunga whakaako, ki te tuku pūrongo i runga i te mōhio. He ritenga mō tēnei wā aua tūtohi e tautoko ana i tā ngā kaiako āta whakawhiti ki ngā marautanga kua whakahoutia i te utauta aromatawai hou, tērā ka whakahāngaitia ki ngā marautanga hou, e whakawhanakehia ana.

Mō ērā e ako ana mā te arareo Māori, ka taea e ngā kaiako te whakamahi aua rauemi tautoko ki te whakamahere otinga e-asTTle ki ngā kawatau (ā-tau) mō ngā ākonga i aua wāhi, me te whakataurite otinga i runga i te māmā i waenga i e-asTTle me ngā otinga i roto i Te Waharoa Ararau ki Te Marautanga o Aotearoa kua whakahoutia.

Mō ērā kaiako kāore e whakamahi ana i e-asTTle, ngā PAT rānei ka whakarato mātou i te ārahitanga me ngā rauemi tāpiri hei tautoko atu anō i te tuku pūrongo ki ngā wāhanga ako hou.

Te Tauākī mā ngā Kura

Kua whakawhanakehia e Te Tāhuhu o te Mātauranga he tauākī ka taea te whakamahi e ngā kura ina tuku pūrongo ki ngā mātua, tērā ka miramira i te whakawhitinga i waenga i te marautanga tawhito me te mea hou i tōna pānga pea ki ngā paetae ākonga ka pūrongotia.